Sámi biraspolitihkka man vuođđun lea vásáhusmáhttu
Árbevirolaš geavaheapmi lea buoremus suodjaleapmi
Mis politihkkáriin lea juohke áššis geatnegasvuohta jurddašit čieža buolvva ovddosguvlui. Árjjas lea ollislaš biraspolitihkka. Dat lea politihkka mii vuhtiiváldá sámi beroštumiid stuorát huksenprošeavttain, maid sáhttet čuovvut váralaš luondduáitagat sihke olbmuide ja eará heakkalaččaide. Mii vuhtiiváldit maid seammás birrasa iežamet guovlluid luondduriggodagaid hálddašeamis. Sámiid árbegeavaheapmi lea áiggiid čađa leamaš buoremus eanasuodjaleapmi. Danin sámi meahcásteaddjit, bivdit ja guolásteaddjit eai liiko stáhta suodjalanproseassaide. Mii oaivvildit ahte sámi álbmot áiggiid čađa lea huksen alcces vásáhusmáhtu sihke dálkkádagaid rievdademiid birra ja das movt birget Arktalaš guovllus. Diekkár árbemáhtu ferte Sámediggi maid buorebut deattuhit.
Árja áigu:
– Čielgasit dadjat ahte mii eat galgga leat dušše vuođđoávnnas lágideaddjit eará riikkaide. Ii-ođasmahtti luondduávdnasiid viežžamii galget biddjot garraseamos birasgáibádusat. Ja galgá nannet ortnegiid movt bearráigeahččat ahte ii dáhpáhuva biraskriminalitehta.
– Čielgasit vuostálastit birasbillisteaddji ruvkedoaimmaid ja várálaš mirkkuid luoitima sihke vuonaide ja duoddariidda, vai vuhtiiváldá sihke olbmuid, birrasa ja buot heakkalaččaid luonddus. Mii vuostálastit NUSSIRa ruvkedoaibmaplánaid Fálesnuoris ja eará mineráladoaimmaid mat bohtet leat stuora vahágin birrasii.
– Bissehahttit našunálapárkkaid, eanasuodjalanguovlluid ja luonddureserváhtaid ásaheami sámi guovlluide, jus diekkár suodjaleapmi hehtte báikkálaš meahccegeavaheami.
– Ahte galgá leat lohpi geavahit mohtorfievrruid guovlluin gos báikkálaš olbmot álo leat geavahan iešguđetlágan mohtorfievrruid.
– Oažžut sadjái sierra njuolggadusaid birasovddasvástádusa birra ruvke-, olju – ja gássafitnodagaide mat leat álggahuvvon davvi guovlluide,
– Čielgasit dadjat ahte Sámediggi lea vuostá olju -ja gássadoaimmaide olggobealde Lofuohta, Viestterála ja Sážžá.
– Leat ovddosduvdi Sámedikkis ahte oažžut dikki meannudit oljogearggusvuođa davvin. Vuostálastit suodjalanguovlluid ásaheami riddo-ja vuotnaguovlluin, maid boađus lea dat ahte árbevirolaš mearrasámi geavaheapmi hehttejuvvo dahje gildojuvvo.
– Ahte lobihis áiddit mat leat elliide áittan, gaikojuvvojit.