Arktalaš eanadoallu ja boazodoallu

Dehálaš sámi ealáhusat

Arktalaš eanadoallu ja boazodoallu leat dehálaš sámi kulturguoddit. Arktalaš eanadoallu dárbbaša earenoamáš váikkuhangaskaomiid vai nákcet seailut. Boazodoallu lea okta máŋgga sámi kulturguoddi ealáhusain. Boazodoalu stivrejit sierra iešstivrenorgánat ja sierra ealáhusorganisašuvdna. Sámediggi lea das dehálaš eavtuidbiddji.

2009 rájes lea Árja:

• Leamaš mielde lasiheamen arktalaš eanadoallu doarjjaortnegiid rámmaid. Sámediggi lea ožžon lasi ruđaid dán dehálaš bargui dán áigodagas.

– Ožžon investerendoarjaga eanadollui oastit buvttadanbiergasiid/ bargoneavvuid.

•  Ožžon buoret gulahallama eanadoalloorganisašuvnnaiguin ja NBR:ain.
•  Rekrutteren -ja árvoháhkandoaimmat eanadollui.

Árja áigu:

– Ahte arktalaš eanadoalus galget leat sierra doarjjaortnegat, Sámediggi ferte duođalaččat oaidnit dan man ollu oapmedoalut heaittihuvvojit ja bargat dan ektui.

– Viidáseappot fievrredit dálá doarjjaortnegiid mat gusket ođđa investeremiidda, viiddidemiide ja buvttadanbiergasiid/bargoreaidduid oastimii eanadoalus.

– Vel eanet nannet arktalaš eanadoalu mielke- ja biergobuvttadeami.

– Ahte stáhta eiseválddit geatnegahttojuvvojit ”guođohit ja báttis veaddit” iežaset boraspiriid.

– Doarjut jierpmálaš boraspirepolitihka, ahte geahpedit boraspiriid daid guovlluin gos dan ferte dahkat sámi vuođđoealáhusaid dihte.

– Unnit regiovdnaviidodagat boraspirehálddašeamis.

– Bargat oažžut doarjjaortnega eanadoalu jođihanvisttiid oastimii, nannet buolvasirdin vejolašvuođaid.

– Čalmmustahttet earenoamážit doaimmaid mat movttiidahttet nuoraid ja nissonolbmuid bargagoahtit eanadoaluin ja lotnolasealáhusain.

– Ahte Sámediggi ferte vuhtiiváldit orohagaid ja siiddaid rivttiid ođđa boazodoallokonvenšuvnna čuovvolanbargguin. Guovlluid protokolla ferte ođđasis šiehtadallojuvvot guovlluin gos Sámediggi lea mearridan ahte dálá šiehtadallojuvvon protokollat eai leat dohkálaččat.

– Nannet sámi ealáhusaid gaskasaš gulahallama oktasaš geatnegahtti doaimmaid bokte(verddevuođa nannen).

– Ahte ferte álggahuvvot bargu árvvoštallat makkár sadji Sámedikkis galgá leat Norgga boazodoalu hálddašeamis boahtteáiggis.

– Ahte ovddiduvvojit vásedin satellihttaprográmmat sámi ealáhusaide, maiguin sáhttá čohkket dieđuid birrasa dili birra,ja mat veahkehit oaidnit makkár eatnamiid sámi ealáhusat ja meahcásteaddjit sáhttet geavahit.

– Ahte boazologu mudden álo galgá čađahuvvot dohkálaš juridihkalaš, ekonomalaš ja sosiála rámmaid siskkobealde, ráđđálaga boazoealáhusain. Ekonomalaš buhtadus ferte mieđihuvvot sidjiide geat eahpevuoiggalaččat leat šaddan geahpedit boazologu. Ferte čielggaduvvot oktiivástidit go boazologu geahpedanmearrádusat olmmošvuoigatvuođaiguin.

– Ahte Sámediggi bargá njunnošis guovddášeiseválddiiguin gávnnahit movt hehttet bohccuid vuojahallamis togii.

– Ahte boazodoallu biddojuvvo dássálaga eará ealáhusdoaimmaiguin mii guoská rehketdoalloláhkii.